Myśląc o prawie autorskim najczęściej kojarzymy tę gałąź prawa z ochroną pewnych pomysłów lub innowacyjnych idei.
Wbrew jednak tym łudzącym skojarzeniom pomysły i idee nie podlegają ochronie prawnoautorskiej. Wynika to z zasady, wskazanej w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którą:
Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne**.
Idea a jej wyrażenie
W prawie autorskim przyjęte zostało bowiem pewne specyficzne rozwiązanie, rozdzielające pojęcie pomysłu, idei czy zasady działania od pojęcia wyrażenia. Rozwiązanie to opiera się na tzw. zasadzie: idea–expression distinction zwaną też expression dichotomy.
W związku z tą zasadą należy rozróżnić takie elementy jak pomysł, idea, sposób działania oraz wyrażenia pomysłu, wyrażenia idei czy wyrażenia zasad działania. W praktyce oznacza to, że sam pomysł nie może być objęty ochroną prawnoautorską i aby tę ochronę uzyskać, musi zostać wyrażony w jakiejś postaci, na przykład: zdjęcia, piosenki, obrazu, rzeźby czy gry komputerowej.
Co to oznacza w praktyce?
W praktyce oznacza to, że ochronie prawnoautorskiej może podlegać wyrażenie, o ile oczywiście spełnia przesłankę oryginalności i indywidualności.
Dlaczego ustawa prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje takie rozwiązanie?
Choć rozwiązanie to może wyglądać na skomplikowane w praktyce sprowadza się do bardzo pragmatycznej kwestii. W przypadku nadania pomysłom, ideom czy zasadom działania statusu utworu, pewne rozwiązania zostałyby zmonopolizowane wokół tego, kto je pierwszy raz zastosował. Tym samym, pierwszy fotograf, który zrobił zdjęcie modelki w danej pozie mógłby uzyskać monopol na taki pomysł i zakazać innym fotografom robienia zdjęć według takiego samego pomysłu. Podobnie w przypadku gier można byłoby uznać, że jeżeli jeden z twórców gier opracował grę w oparciu o daną mechanikę, to żaden kolejny twórca nie może takiej zastosować. Rozwiązanie takie dawałoby pewnego rodzaju monopol na pomysł, a tym samym ograniczałoby swobodę twórczą oraz nie sprzyjało rozwojowi.
Zastanawiasz się, jak bezpiecznie korzystać ze zdjęć w internecie? We wpisie pt. Fotografie – Czyli jak bezpiecznie korzystać z zdjęć ze stocka? omawiamy warunki bezpiecznego używania fotografii.
Podsumowanie
- Odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne nie podlegają ochronie prawnoautorskiej.
- Ochroną prawnoautorską może być objęty sposób wyrażenia danej idei.
- Objęcie ochroną prawnoautorską pomysłów, idei czy zasad działania mogłoby prowadzić do monopolizacji pewnych rozwiązań i zakłócać swobodę twórczą.
** art. 1 ust. 21 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.